İmmünoglobülinler – Nur Solmaz

İMMÜN SİSTEM NEDİR, NE İŞE YARAR?

Omurgalı canlılar kendilerini koruyabilmek için «kendilerinden olmayanları» tespit edip onları yok ederler. Bunu immün sistem sağlar.

İmmünoglobülinler humoral immün sistemin elemanlarıdır.

• İmmünoglobülinler çözünür proteinlerdir.
• Bakterileri, virüsleri ya da yabancı olarak tanımladıkları molekülleri bağlarlar
• Kan proteinlerinin %20’sini oluştururlar.
•  B lenfositler tarafından oluşturulur.

İmmünoglobülinler, IgG, IgE, IgD , IgA ve IgM olmak üzere 5 sınıftan oluşur.

İMMÜNOGLOBÜLİNLERİN YAPISI

• Temel birimi polipeptit zinciridir.
• Monomerlerinde aynı yapıya sahip ve simetrik iki ağır zincir (440-550 aa)   iki hafif zincir (220 aa)
• Zincirler disülfit bağları ile birbirine bağlanarak, moleküle “Y” harfi görünümü verir

IgG antikor moleküllerinin ana sınıfıdır ve kan serumunun en bol bulunan proteinlerinden birisidir.

IgG’nin dört polipeptit zinciri vardır: büyük olan ikisi ağır zincir olarak isimlendirilir; iki hafif zincir, kovalent olmayan ve disülfür bağları içeren Y şeklinde bir kompleks oluşturur.

• Eğer papain enzimi ile immunoglobülinler etkileşirse «Fc» adı verilen taban kısmı ve antijen-bağlanma bölgesi olan «Fab» adı verilen iki dal serbest kalır. Her dalın tek bir antijen-bağlanma bölgesi bulunmaktadır.
• Her zincir tanımlanabilir alanlardan oluşmuştur; bazıları tüm IgG’lerin dizin ve yapılarında sabit iken, diğerleri değişkendir.
• Ağır ve hafif zincirlerin değişken bir bölgeleri de mevcut olup, değişikliğin çoğu amino asit kalıntılarının dizilimindedir. Değişken bölgeler antijen-bağlanma yerini meydana getirirler.

• İKİ FAB KISMI => antijen bağlayan bölgeye sahipler.
• BİR FC KISMI => molekülün hücrelere veya komplemente bağlanmasını sağlar.

• Çoğu omurgalılarda IgG, beş sınıf immunoglobulinden sadece bir tanesidir. Her sınıf IgA, IgD, IgE, IgG ve IgM için, özel tipte bir ağır zincire sahiptir.
• IgM, ya bir zara-bağlı monomer şeklinde ya da bu temel yapının çapraz bağlanmış pentameri şeklinde bulunur.

• IgA başlıca tükürük, gözyaşı gibi salgılarda bulunur ve monomer, dimer veya trimer yapısında olabilir.

• IgD ve IgE’nin ayrıntılı yapıları IgG’nin yapısına benzemektedir.
• IgE, alerji yanıtında önemli bir rol oynar.

Antikorlar Antijene Sıkıca ve Özgül Olarak Bağlanır. Özgüllük antijen ve onun bağlandığı bölge arasındaki kimyasal tamamlayıcılıktır.

• İKİ FAB KISMI => antijen bağlayan bölgeye sahipler.
• BİR FC KISMI => molekülün hücrelere veya komplemente bağlanmasını sağlar.
• Ağır ve hafif zincirlerin değişken bir bölgeleri de mevcut olup, değişikliğin çoğu amino asit kalıntılarının dizilimindedir. Değişken bölgeler antijen-bağlanma yerini meydana getirirler.

Ağır ve hafif zincirlerin değişken bölgelerindeki aminoasit kalıntıları antikorun özgül olarak bağlanmasını sağlar.

Bir antijenin IgG’ye bağlanmasında uyarılmış durum

Yazar: Nur Solmaz

Kaynakça
Elçin Y. Murat, Nelson David L., Cox Michael M. (2013) Lehninger Principles of Biochemistry. Lehninger Biyokimyanın İlkeleri, 5. Baskı, Aras S. vd., Palme Yayınevi, Ankara.