Yeşil Papağan (Psittacula krameri) – Samet Tekin

Doğal habitatı Afrika, Güney Asya ve bazı Orta Doğu ülkelerindeki ağaçlık alanlardır. Özellikle Hindistan’da yaygın bulunurlar. Kafeslerde besleme amaçlı dünyanın farklı bölgelerine götürülen bu türler daha sonra kafes dışında da yaşamaya başlamışlardır. Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Arap Yarımadası, Avrupa, Kuzey Amerika ve Türkiye’de de yayılmaya başlamışlardır. Türkiye’deki ilk üreme kaydı 1976 yılında Ankara ili Kavaklıdere semtinde kaydedilmiştir. [1] 1970’li yıllarda öncelikle büyük şehirlerde görülen yeşil papağan, 2015 yılı itibarıyla toplam 26 ilde görülmüştür. [2] Türkiye’de de parklar ve bahçelerde yaşarlar. Oldukça gür sesleri vardır. Erkek dişiden mavimsi ensesi, siyah gıdısı ve kırmızı boyun yakalığı ile ayırt edilebilir.

Dağılımları ve Ekolojileri
Tanıtıldığı yeni habitatların benzer iklim şartları ve mevsimler döngülere sahip olması yeşil papağanların bu bölgelerde hayatta kalabilmelerinin temel sebebidir. Bununla beraber, yabanıl olmayan ve insanın kendi çıkarları için ehlileştirdiği doğal olmayan alanlarda yeşil papağanlar için uygun yaşam alanı oluşturabilmektedir. Nitekim, doğal yaşlı ormanlardan ziyade meyve bahçeleri ve tarımsal alanları yeni yaşam alanı olarak benimserler. Sözgelimi Ankara’nın Beynam, Kızılcahamam, Beypazarı ve Çamlıdere gibi doğal yaşlı ormanlarında yeşil papağan bulunmazken, insan müdahalesinin bulunduğu şehir merkezine yakın park ve bahçelerde yeşil papağanlar konaklamaktadır.

Yeşil papağanlar, Hindistan gibi doğal yaşam alanlarındaki üreme döngülerinden farklı olarak, sözgelimi Avrupa’da, daha erken üredikleri tespit edilmiştir. Ayrıca, Avrupa’daki küçük iskete (Spinus spinus), mavi baştankara (Cyanistes caeruleus), büyük baştankara (Parus major), kara sinekkapan (Ficedula hypoleuca) ve sığırcık (Sturnus vulgaris) türlerinin, yeşil papağanların istila ettikleri doğal habitatlarında, üreme başarılarında düşüş olduğu gözlemlenmiştir. [3] Yine de yeşil papağanların istilacı tür olarak doğal ekosistemlere verdikleri zarar tartışmalıdır. Bazı araştırmalarda yeşil papağanların doğal türler üzerinde menfi etkilerinin olmadığını belirtmektedir. [4]

Kentsel bölgelerdeki yapay parklarda ve bahçelerde, ekseriyetle meyve bahçelerinde, anavatanlarından ayrı yaşayan yeşil papağanların bu alanları habitat olarak seçmeleri ile istilacı tür olarak tanımlanmaları tartışmalı bir konudur. Öncelikle, Orta Afrika ve Güney Asya dışındaki dağılımlarının çoğunlukla insan müdahalesiyle oluşturulduğu açıktır. Sözgelimi Hawaii’de de bulunan yeşil papağanlar buraya insanlar tarafından getirilmiştir. Fakat Orta Doğu ülkeleri, Anadolu, Batı Avrupa ve Güney Doğu Asya’da uygun buldukları habitatlara da yerleşip, yayılımları genişletmiş olma ihtimalleri de yüksektir. Nitekim hem dünya genelinde hem de Anadolu’da park ve bahçelerde dağılımları genişlemekte ve sayıları artmaktadır. [5]

Yeşil papağanlar, tıpkı ağaçkakanlar (Picidae) gibi, ağaç gövdelerindeki oyuklara yuva yaparlar. Halihazırda var olan oyukları da genişletip, kendi amaçlarına uygun olarak da kullanabilirler. Ağaçkakanlarla benzer yuva alanlarını tercih etseler de istilacı tür olarak yeşil papağanların ağaçkakanlar üzerinde çok fazla olumsuz etkilerinin olmadığını görülmüştür. Bunun başlıca sebepleri olarak, ağaçkakanların zaten görece düşük yoğunlukta bulunmaları ve yeşil papağanların daha yüksek ağaçları tercih etmesi öne sürülmektedir. [6]

Beslenmeleri
Herbivor bir türdür. Tohum ve meyvelerle beslenirler. Birçok farklı meyveyle beslenebilirler. Elma (Malus domestica), Erik (Prunus domestica), Kiraz (Prunus avium), Çitlembik (Celtis australis), Tespih Ağacı (Melia azedarach) ve Akdeniz servisi (Cupressus sempervirens) beslendiği bazı kültür türlerdir.

Üremeleri
Üremeye erken başlayan kuşlardandır. Anadolu’da ocak ayında eşleşmeye başlayıp ilkbahar ve yaz aylarında yavrularını yetiştirirler. Hindistan’da ise eylül ayında eşleşmeye başlayıp ilkbahara kadar yavrularını yetiştirirler. [7] Yuvalarını eski ağaçkakan yuvalarına yaparlar. Anadolu’da Kavak (Populus) ve meşe (Quercus) türleri yuvalama için en çok tercih ettikleri ağaçlardır. Ağaç dallarına yuva yapan leş kargası (Corvus cornix) ve saksağan (Pica pica) türleri ile bölgesel rekabete girebilirler. Nadir olarak çatıların altlarında da yuvalayabilirler. Bu durumda genelde kaya güvercini (Columba livia) ile rekabete girerler.

Yazar: Samet Tekin

Kaynak: Samet Tekin, Yeşil Papağan (Psittacula krameri), https://www.researchgate.net/publication/371640976_Yesil_Papagan_Psittacula_krameri , Erişim Tarihi: 16.01.2025

Dipnotlar

1 https://www.trakus.org/kods_bird/pdf/91371.pdf
2 Esra Per (2018) The spread of the Rose-ringed Parakeet, Psittacula krameri, in Turkey between 1975 and 2015 (Aves: Psittacidae), Zoology in the Middle East, 64:4, 297-303.
3 Luna, A., Franz, D., Strubbe, D. et al. Reproductive timing as a constraint on invasion success in the Ring- necked parakeet (Psittacula krameri). Biol Invasions 19, 2247–2259 (2017).
4 Newson S.E., Johnston A., Parrott D. & Leech D.I., 2011. Evaluating the population-level impact of an invasive species, Ring-necked Parakeet Psittacula krameri, on native avifauna. Ibis 153: 509-516.
5 www.iucnredlist.org/species/22685441/132057695 Erişim Tarihi: 17.06.2023
6 Fraticelli F., The rose-ringed parakeet Psittacula krameri in a urban park: demographic trend, interspecific relationships and feeding preferences (Rome, central Italy), Avocetta, 38 (2014), ss. 23-28
7 Krishnaprasadan, T. N., Kotak, V. C., Sharp, P. J., Schmedemann, R., Haase, E., Enviromental and hormonal factors in seasonal breeding in free-living male Indian rose-ringed parekeets (Psittacula krameri), Hormones and Behavior, 1988, 22:4, ss. 488-496